آشنایی با رشتة مهندسی پلیمر

لطفاً برای یک لحظه به اطراف خود نگاه کنید چه می‌بینید ؟ مطمئناً بستگی به آن دارد که در کجا باشید . اگر در خانه هستید ، در یا دیوارهای اتاقتان را می‌بینید که به رنگ سفید ، سبز، زرد ویا هر رنگ زیبا و دوست داشتنی دیگر است و یا رادیو ، ضبط و تلویزیون در نگاهتان می‌نشیند . امکان دارد در حیاط خانه باشید . در این صورت در بالا کابل برق یا تلفن در گوشه‌ای از حیاط سطل زباله و در پایین دمپایی‌هایتان را خواهید دید . و اگر در کوچه یا خیابان باشید ، خودروها و درهای رنگی خانه‌ها را می‌بینید ، و حتی اگر هیچ یک از اینها را نمی‌بینید حداقل لباسی را که به تن دارید ، مشاهده می‌کنید . خلاصة این که در هر کجا هستید باید بدانید که یکی از فرآورده‌های صنعت پلیمر در اطراف شما است . چرا که این صنعت در ساخت رنگ درها و دیوارهای خانه‌ها و پوشاک ، پوشش کابلها وسیم‌ها و هر آنچه که از لاستیک یا پلاستیک ساخته شده است ، نقشی کلیدی دارد .

امروزه برای آشنایی ، طراحی و ساخت مواد پلیمری ، رشتة مهندسی پلیمر در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا دایر است . خوشبختانه در کشور ما نیز هر سال برای رشته مهندسی پلیمر در دو گرایش صنایع و تکنولوژی و علوم رنگ دانشجو پذیرفته می‌شود.

تارخچه مهندسی پلیمر

رشته مهندسی پلیمر نسبت به رشته‌های مهندسی دیگر تقریباً جوان است و شکوفایی آن از زمان جنگ جهانی دوم آغاز شده است . اما به دلیل کاربرد روزافزون پلیمر در صنایع مختلف ، این رشته به سرعت رشد کرده و امروزه جزو یکی از رشته‌های مهم کشورهای صنعتی پیشرفته می‌باشد .

دکتر حسین نازکدست استاد رشته مهندسی پلیمر دانشگاه امیرکبیر در مورد تاریخچه این رشته می‌گوید:

پلیمرها به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند که پلیمرهای طبیعی موادی مانند ترکیبهای سلولزی ، چوب ، کاغذ و پشم هستند که انسان از سالها پیش آنها را می‌شناخت و هنوز هم این دسته از پلیمرها در دنیا بسیار مهم و باارزش هستند . واما پلیمرهای مصنوعی در دوران جنگ جهانی دوم مورد توجه قرار گرفت چراکه در این زمان دانشمندان به این نتیجه رسیدند که از مواد نفتی می‌توان مواد پلیمری مصنوعی را ساخت که این مواد کاربردهای مختلفی خواهند داشت . بنابراین مهندسی پلیمر با ساخت پلیمرهای مصنوعی توسط محققین شکوفا گردید و اکنون تنها با گذشت 5 دهه از آن دوران این رشته به حدی رشد کرده است که پیشرفت تکنولوژی ارتباط تنگاتنگی با طراحی و ساخت مواد پلیمری دارد .

دکتر نازکدست در ادامه می‌گوید : با توجه به این رشته که کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که در زمینه کشاورزی و منابع نفتی ( صنایع شیمیایی ) از استعداد بالقوه خوبی برخوردار است و مواد پلیمری نیز در دو زمینه فوق نقش کلیدی دارند ، از 20 سال پیش مهندسی پلیمر در ایران مورد توجه قرار گرفت. البته در آغاز این رشته یکی از گرایشهای رشته مهندسی شیمی مطرح بود اما در سال 1362 رشته مهندسی پلیمر با دو گرایش صنایع پلیمر و تکنولوژی و علوم رنگ به طور مستقل اقدام به پذیرش دانشجو کرد .

مهندسی پلیمر گرایش صنایع پلیمر

پلیمرها کاربرد وسیعی در صنایع دارند و به همین دلیل رشته صنایع پلیمر که به تولید مواد پلیمری از قبیل پلاستیک ، لاستیک ، الیاف مصنوعی ، رزین و مواد صنعتی دیگر می‌پردازد ، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد .

مهندس محمود کثیریها استاد رشته مهندسی پلیمر دانشگاه امیرکبیر در معرفی این رشته می‌گوید : هدف رشته مهندسی صنایع پلیمر تولید کلیه محصولات پلیمری از قبیل لاستیک ، پلاستیک ، الاستومر ، رزین و سایر مواد مورد نیاز صنعت است .

البته پلیمرها فقط کاربرد صنعتی ندارند بلکه کاربرد پزشکی نیز دارند مثلاً اگر کشکک زانوی یک نفر آسیب ببیند و ترمیم آن امکان پذیر نباشد ، شبیه به همان کشکک زانو را با مواد پلیمری درست می‌کنند و به روی زانو قرار می‌دهند و یا دندان مصنوعی و لنزهای چشمی همه از مواد پلیمری ساخته می‌شود که به این مواد پلیمری پلیمرهای زیستی می‌گویند .

مهدیه رضایی دانشجوی مهندسی صنایع پلیمری دانشگاه امیرکبیر نیز در معرفی این رشته می‌گوید : رشته مهندسی صنایع پلیمر شناخت طراحی ، فرمولاسیون ، آنالیز و بررسی خواص فیزیک و مکانیکی سه ماده عمده می‌باشد که این مواد عبارتند از : لاستیک ، پلاستیک و کامپوزیت .

یعنی ما در رشته مهندسی صنایع پلیمر هر آنچه که به آن مواد برمی‌گردد مطالعه و بررسی می کنیم برای مثال طراحی و تولید تایر ماشین در صنایع لاستیک ، لوله‌های پلی‌اتیلن در صنایع پلاستیک و انواع فایبرگلاسها در کامپوزیت به یاری متخصصان مهندسی صنایع پلیمر انجام می‌گیرد .

البته در این رشته شکل‌دهی رزین‌ها نیز مطرح است که برای مثال می‌توان به ساخت ملامین اشاره کرد .